Ermənistan-Azərbaycan
münaqişəsində irəliləyiş yoxdur və gözlənilmir, ATƏT-in Minsk qrupu vasitəçi deyil, söz daşıyandır, Minsk qrupunun
formatı dəyişdirilməlidir, münaqişə ilə bağlı danışıqlar dayanıb,
Ukrayna böhranının, daxili ictimai-siyasi durumun münaqişənin nizamlanmsı prosesinə təsirləri və s. Bu və digər məsələlər
fevralın 10-da Humanitar Tədqiqatlar
Cəmiyyətinin “ATƏT-in Minsk qrupu: ümidsizlik və yaxud
mandatın imkanları” mövzusunda keçirdiyi dəyirmi
masada əsas müzakirə mövzuları olub.
Forumda erkspertlər və tələbələr
iştirak edib.
“Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin nizamlanması ATƏT-in Minsk qrupunun girovluğundadır. Minsk
qrupu BMT-nin mandatı ilə fəaliyyət göstərir, amma BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini yerinə
yetirmir. Ermənistan prezidenti deyir Ağdam
Azərbaycan ərazisidir, Minsk qrupu deyir cəbhənin təmas xəttidir”,
deyə politoloq Mübariz Əhmədoğlu
narazılığını ifadə edib.
Onun fikrincə, Minsk qrupunun formatı dəyişdirilməlidir.
“Minsk qrupu yarananda Çexoslovakiya var idi. İndi bilinmir, Minsk qrupunda
Çexiya təmsil olunur, ya
Slovakiya. ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin
xüsusi nümayəndəsi Anjey Kaspşikin mandatı rezin kimi uzanmaqda
davam edir. Monitorinq keçirilir, bilinmir hansı ölkənin ərazisidir. Azərbaycanın ərazisi demək əvəzinə təmas xətti deyirlər. Sual olunur, təmas xətti hansı ölkənin ərazisində yerləşir”, o qeyd
edib.
Ekspertlər Minsk qrupunun həmsədrlik institutunun formatının və tərkibinin dəyişdirilmnəsini vacib sayır. Onların fikrincə, həmsədrlərin siyahısında Almaniya və Türkiyə də olmalıdır.
Həmçinin münaqişənin nizamlanması ilə bağlı gündəlik ATƏT tərəfindən BMT-nin qətnamələrinə uyğun müəyyən edilməli və yerinə yetirilməlidir. Çünki Minsk qrupu konsesusla
qərar qəbul edir və bu Ermənistanın xeyrinədir.
Politoloq
İlqar Vəlizadə hesab edir ki, Minsk qrupu vasitəçilik missiyası deyil, münaqişədə yaranmış situasiyalara menecerlik
edir.
“Onların fəaliyyəti yalnız müharibə riskini azaltmağa yönəlib. Minsk qrupu istəmir ki, gərginlik artsın. O zaman Gürcüstan da
münaqişəyə qoşular və siyasi maraqlar daha geniş ərazidə toqquşar”, o qeyd edib.
Tarixçi Rauf Rəcəbov
hesab ki, Rusiya Minsk qrupunun həmsədri
ola bilməz.
“Barak Obama Rusiyanı təcavüzkar adlandırdı. Ukrayna
Radasının qərarı var. ATƏT üzvləri, o cümlədən
Azərbaycan Rusiyanı işğalçı kimi tanıyacaq. Ermənistan
da təcavüzkardır. Ona isə
bu təcavüzdə Rusiya kömək
edir. Təcavüzkar
Rusiya necə vasitəçi ola bilər?”, o sual edib.
Ekspertlər Minsk qrupunu mövcud status-kvonu
dəyişə bilməməkdə günahlandırıb.
“Minsk
qrupunun mandatı status kvonu dəyişməkdir, amma dəyişə bilmir. Belə olan halda Minsk qrupunun formatı dəyişməlidir. Gündəliyi həmsdər dövlətlər deyil, BMT qətnamələri müəyyən etyməlidir”, Humanitar Tədqiqatlar Cəmiyyətinin rəhbəri Əvəz Həsənov bildirib.
Bunun əksini söyləyən ekspetlər isə hesab edir ki, Minsk qrupunun, həmsədrlik institutunun formatını dəyişməyin əhəmiyyəti yoxdur.
“ATƏT və Minsk qrupu çətir rolunu oynayır. Bu çətir altında üç ölkə (Amerika, Fransa, Rusiya) münaqişəni idarə edir. Bu üç ölkə münaqişənin həllini istəmirsə, formatın dəyişməsinin, həmsədrlərin sayının artırılmasının mənası yoxdur. Həmsədrlərin sayı çoxalarsa, bu halda onların
özlərini bir araya
gətirmək üçün vasitəçiyə ehtiyac yaranacaq”, politoloq Rasim
Musabəyov qeyd edib.
Onun fikrincə, hazırda danışıqlar yoxdur.
“Prezidentlərin Kazan görüşündən (2011-ci ilin iyunu) sonra ortada
təkliflər də yoxdur. İndı danışıqlar yox, söhbət gedir. Azərbaycan konkret olaraq sülh sazişi
üzrə maddə-maddə müzakirə istəyir. Bu isə ərazi bütövlüyü və işğal olunmuş torpaqların azad
edilməsi çərçivəsini diqqətə gətirir. Ona görə də Ermənistan müzakirələri uzadır”, politoloq bildirib.
Musabəyova görə, Ukrayna ilə bağlı danışıqlar əhəmiyyətlidir.
“Hamı
Ukrayna danışıqlarını gözləyir. Rusiya deyir ki, siz Kosovanın müstəqilliyini tanıdınız, biz də Krımı tanıdıq. Bu proses davam etsə Şimali Kiprin müstəqilliyinin tanınması aktuallaşacaq.
Bunun ardınca isə Şimali Qafqaz problemi gündəliyi tutacaq”.
O hesab
edir ki, hazırda Azərbaycanın Ermənistana qarşı sərt mövqeyi düzgün addımdır.
“Münaqişə başlayanda Cənubi Qafqazda 7 milyon azərbaycanlı, 5 milyon erməni yaşayırdı. İndi cəmi 2 milyon 800 min erməni qalıb. Ermənlər regionu sürətlə tərk etməkdədir. İndi Ermənistan iqtisadiyyatı Azərbaycan iqtisadiyyatının 15 faizi qədərindədir”, Musabəyov fikrini bu faktlarla təsdiq edib.
Politoloq Zərdüşt Əlizadə Minsk qrupnu “bataqlıq” adlandırıb.
“Burada üç
həmsədr var. Münaqişə tərəflərinin birninin zəngin təbii sərvətləri, geniş iqtisadiyyatı var, əhalisi qarşı tərəfdən üç dəfə çoxdur. O biri tərəf isə çox kasıbdır, heç nəyi yoxdur. Ermənistana dəstəyi məhz həmsədr ölkələr verir. Rusiya hərbi, Amerika maliyyə, Fransa siyasi yardım edir. Azərbaycana isə deyirlərr ki, Ermənistanla kompromisə get”, o qeyd edib.
Politoloq
hesab edir ki, müharibədə qalib gəlmək üçün beynəlxalq və yerli hüquq tanınmalıdır.
“Beynəlxalq hüquq BMT-nin qətnamələridir. Daxildə isə seçki, insan hüquq və azadlıqları tanınmalıdır. Yoxsa dədə-baba torpaqlarını verib, gəlib Bakıda neft-qaz alveri etməklə qalib gəlmək olmaz. Bu informasiya siyasəti ilə, Azərbaycan televiziyalarının indiki
informasiya yayımı ilə, indiki təbliğat siyasəti ilə Qarabağı azad etmək olmaz. Azərbaycan problemi həll etmək istəmir. Həll etmək istəsə hüquqlara hörmət edilər, QHT-lər əzilməz”, o qeyd edib.
Müzakirələr fəqrli fikirlər fonunda davam edib.
http://www.amerikaninsesi.org/content/daqliq_qarabaq/2636223.html
Комментариев нет:
Отправить комментарий